Xơ vữa động mạch là nguyên nhân gây ra hầu hết các bệnh động mạch. Tỷ lệ bệnh này tăng cùng với tuổi; dù rằng biểu hiện của bệnh có thể xuất hiện ở tuổi tứ tuần, nhưng khị trên 40 tuổi (đặc biệt nam giới) hầu hết thường bị nhiễm bệnh. Yếu tố nguy cơ gồm tăng cholerterol máu, đái tháo đường, hút thuốc lá và tăng huyết áp. Xơ vữa động mạch có xu hướng là một bệnh toàn thân với mức độ nào đó bao gồm tất cả các động mạch lớn, nhưng nó chỉ biểu hiện trên lâm sàng, khi tác động nặng nề vào một số hạn chế các động mạch. Hẹp và tắc lòng động mạch là biểu hiện thường gặp nhất của bệnh, nhưng thành động mạch suy yếu do mất elastin và collagen, kết quả làm giãn phình mạch cũng biểu hiện, và cả hai hậu quả này có thể biểu hiện trên cùng một cá thể. Các bệnh động mạch ít gặp hơn bao gồm viêm động mạch (cả động mạch lớn và nhỏ), viêm mạch tạo huyết khối nghẽn (bệnh Buerger), loạn sản xơ của động mạch nội tạng, viêm động mạch chủ do giang mai, và viêm động mạch lan toả.
Phình động mạch chủ ngực thường gặp nhất là do xơ vữa động mạch, giang mai giờ đây hiếm gặp. Viêm mạch và giãn vòng van động mạch chủ (có hoặc không có hội chứng Marfan) có thể cũng gây ra phình động mạch chủ ngực. Phình động mạch do chấn thương có thể xuất hiện ở phía bên kia chỗ tách ra của động mạch dưới đòn trái khi thành động mạch bị rách không hoàn toàn bởi kết quả của một tai nạn. Dưới 10% phình động mạch chủ là ở ngực.
Triệu chứng và dấu hiệu
Biểu hiện lâm sàng của nó phụ thuộc vào kích thước và vị trí của phình mạch và tốc độ tiến triển.
Có thể không cò triệu chứng và dấu hiệu nào và phình mạch được phát hiện chẩn đoán khi chụp phim X quang ngực một cách tình cờ.
Có thể có đau ngực dưới xương ức, đau lưng, đau cổ, đồng thời những dấu hiệu và triệu chứng do chèn ép lên (1) khí quản (khó thở, thở rít, ho), (2) thực quản (khó nuốt), (3) dây thần kinh thanh quản quặt ngược trái (khàn giọng) hoặc (4) tĩnh mạch chủ trên (phù ở cổ và tay, tĩnh mạch cổ nổi). Hở van động mạch chủ có thể có.
Ghi hình ảnh
Ngoài hình ảnh X quang ngực, chụp động mạch chủ là cần thiết để xác định chẩn đoán và xác định vị trí chính xác và phạm vi của phình mạch và mối liên quan của nó với các nhánh tách ra từ quai động mạch chủ. Chụp cắt lóp vi tính thường dùng nhiều hơn siêu âm trong phình động mạch chủ và nó có tính nhạy và đặc hiệu như là chụp động mạch chủ, cũng như vậy với cộng hưởng từ hạt nhân. Mạch vành và van động mạch chủ cũng nên được xem xét nếu phình mạch gồm cả động mạch chủ lên. Siêu âm sẽ đưa ra đánh giá thích họp về tình trạng van.
Chẩn đoán phân biệt
Khó có thể xác đinh được một khối ở trung thất là phình mạch, khối u hay là nang, kén. Chụp X quang như đề cập ở trên sẽ phân biệt được một phình mạch. Xét nghiệm Iod phóng xạ (I125) có thể giúp cho chẩn đoán một bướu ở ức.
Điều trị
Phình động mạch chủ ngực thường tiến triển với những triệu chứng tăng nhanh, và cuối cùng gây rách, cắt đoạn phình giờ đây là cân nhắc khi lựa chọn điều trị, nếu có đội ngũ phẫu thuật viên giỏi có khả năng và nếu tình trạng chung bệnh nhân chịu được cuộc phẫu thuật thì có thể thực hiện được. Những phình mạch nhỏ không có triệu chứng đặc biệt ở bệnh nhân có nguy cơ thấp, tốt hơn chỉ điều trị khi tiến triển to lên nhiều. Điều trị tăng huyết áp có thể hạn chế tiến triển của bệnh, và dùng chẹn beta để điều trị có đáp ứng tốt. Tỷ lệ tử vong của toàn bộ phẫu thuật phình động mạch chủ ngực tuy có cao hơn 3 – 5% tỷ lệ phình động mạch chủ bụng trong các biến chứng của phẫu thuật, nhưng không có một nghiên cứu nào cho phép đánh giá nguy cơ này một cách chính xác.
Nếu nó có đi kèm bệnh van động mạch chủ, thay động mạch chủ là cần thiết, cũng có thể có chỉ định tái lập lại động mạch vành họặc cầu nối chủ vành. Liệt hai chân do tổn thương động mạch cột sống trước là biến chứng do cắt, nối phình mạch ở 3% trường hợp gồm cả động mạch chủ ngực xuống.
Tiên lượng
Phình nhỏ có thể thay đổi rất ít qua nhiều năm, và tử vong có thể là do nguyên nhân khác hơn là do rách. Nếu phình lớn, có triệu chứng, và phối hợp tăng huyết áp hoặc xơ vữa và bệnh cơ tim thì sẽ có tiên lượng xấu. Những phình mạch thành túi, trải từ đoạn tận đến động, mạch dưới đòn trái, và giới hạn ở đoạn động mạch chủ lên có thể phẫu thuật và nguy cơ là ít như đã trình bày ở trên. Kỹ thuật chính trong mổ phình mạch là chuyển cung động mạch chủ, chỉ có thể thực hiện được với đội ngũ phẫu thuật viên lành nghề, sử dụng phương pháp hạ nhiệt độ để bào vệ hệ thần kinh.
