Định nghĩa
Bệnh thần kinh ngoại biên thường gây tê và đau ở tay và chân. Người ta thường mô tả những đau đớn của bệnh thần kinh ngoại biên như ngứa ran hoặc nóng, trong khi có thể so sánh mất cảm giác với cảm giác mặc bao tay mỏng.
Bệnh thần kinh ngoại biên là do tổn thương thần kinh. Nó có thể là kết quả của các vấn đề như chấn thương, nhiễm trùng, các vấn đề trao đổi chất và phơi nhiễm với chất độc. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh tiểu đường.
Trong nhiều trường hợp, triệu chứng đau thần kinh ngoại biên cải thiện với thời gian – đặc biệt là nếu nó được gây ra bởi một vấn đề cơ bản có thể được điều trị. Một số thuốc thường được sử dụng để giảm các triệu chứng đau thần kinh ngoại biên.
Các triệu chứng
Hệ thống thần kinh được chia thành hai loại. Hệ thống thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống. Tất cả các dây thần kinh khác trong cơ thể là một phần của hệ thống thần kinh ngoại biên. Bệnh thần kinh ngoại biên ảnh hưởng đến những dây thần kinh, trong đó bao gồm:
Dây thần kinh cảm nhận được cảm giác như đau, nóng hoặc tiếp xúc.
Dây thần kinh vận động kiểm soát di chuyển cơ bắp.
Dây thần kinh tự chủ điều khiển các chức năng tự động như huyết áp, nhịp tim, tiêu hóa và chức năng bàng quang.
Thông thường nhất, thần kinh ngoại biên có thể bắt đầu ở các dây thần kinh dài nhất – các ngón chân. Triệu chứng cụ thể khác nhau, tùy thuộc vào loại dây thần kinh bị ảnh hưởng. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
Khởi đầu từng bước tê và ngứa ran ở bàn chân hoặc bàn tay, có thể lây truyền vào chân và cánh tay.
Đau nóng.
Kim châm hay đau giống như điện.
Nhạy cảm mạnh với cảm ứng, ngay cả ánh sáng.
Thiếu sự phối hợp.
Cơ yếu hoặc liệt nếu dây thần kinh vận động bị ảnh hưởng.
Các vấn đề vể ruột hoặc bàng quang nếu bị ảnh hưởng thần kinh tự chủ.
Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay nếu thấy ngứa ran bất thường, yếu hoặc đau ở tay hoặc chân. Chẩn đoán sớm và điều trị, cung cấp cơ hội tốt nhất để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa thiệt hại thêm cho dây thần kinh ngoại biên. Nếu các triệu chứng đã ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc cảm thấy chán nản, bác sĩ hoặc chuyên gia đau có thể đề nghị điều trị.
Nguyên nhân
Không phải luôn luôn dễ dàng xác định nguyên nhân của đau thần kinh ngoại biên, bởi vì một số yếu tố có thể gây ra bệnh thần kinh (neuropathies). Những yếu tố này bao gồm:
Chấn thương hoặc chèn ép lên dây thần kinh. Chấn thương, chẳng hạn như tai nạn xe cơ giới, ngã hoặc chấn thương thể thao, có thể cắt đứt hoặc hư hỏng dây thần kinh ngoại biên. Thần kinh có thể bị chèn ép từ việc sử dụng nạng, trải qua một thời gian dài tại một vị trí không tự nhiên, hoặc chuyển động lặp đi lặp lại nhiều lần – chẳng hạn như đánh máy.
Bệnh tiểu đường. Bệnh tiểu đường thường xuyên gây thiệt hại một số dây thần kinh. Ít nhất một nửa số bệnh nhân tiểu đường phát triển một số loại bệnh thần kinh.
Thiếu Vitamin. Vitamin B – B-1, B-6 và B-12 đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe thần kinh. Vitamin E và niacin cũng rất quan trọng đối với sức khỏe thần kinh.
Nghiện rượu. Nhiều người nghiện rượu phát triển bệnh thần kinh ngoại biên bởi vì có thói quen ăn uống kém, dẫn đến thiếu hụt vitamin.
Nhiễm trùng. Một số nhiễm trùng virus hoặc vi khuẩn có thể gây ra bệnh thần kinh ngoại biên, bao gồm bệnh Lyme, bệnh zona (varicella-zoster), Epstein-Barr, viêm gan C và HIV / AIDS.
Các bệnh tự miễn. Bao gồm lupus, viêm khớp dạng thấp và hội chứng Guillain-Barre.
Các bệnh khác. Bệnh thận, bệnh gan và suy giáp cũng có thể gây bệnh thần kinh ngoại biên.
Rối loạn di truyền. Ví dụ bao gồm Charcot-Marie-Tooth và đa dây thần kinh amyloid.
U. Tăng trưởng có thể trực tiếp trên các dây thần kinh, hoặc các khối u có thể gây chèn ép lên xung quanh dây thần kinh. Cả hai khối u ung thư (ác tính) và không phải ung thư (lành tính) có thể góp phần gây lên bệnh thần kinh ngoại biên.
Các chất độc. Phơi nhiễm có thể bao gồm một số chất độc hại, chẳng hạn như kim loại nặng, và một số thuốc – đặc biệt là những loại sử dụng để điều trị ung thư (hóa trị).
Yếu tố nguy cơ
Yếu tố nguy cơ bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:
Bệnh tiểu đường, đặc biệt nếu khó kiểm soát nồng độ đường.
Lạm dụng rượu.
Thiếu Vitamin, đặc biệt là vitamin B.
Nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh Lyme, bệnh zona (varicella-zoster), Epstein-Barr, viêm gan C và HIV / AIDS.
Các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp và lupus, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công mô của chính cơ thể.
Rối loạn chức năng thận, gan hoặc tuyến giáp.
Tiếp xúc với chất độc.
Lặp đi lặp lại căng thẳng về thể chất, có thể từ các hoạt động nghề nghiệp.
Các biến chứng
Giảm cảm giác. Các bộ phận của cơ thể có thể tê liệt, có thể ít có khả năng cảm nhận những thay đổi nhiệt độ hoặc chấn thương.
Nhiễm trùng. Hãy chắc chắn kiểm tra bàn chân thường xuyên, cũng như bất kỳ khu vực thiếu cảm giác khác, để có thể điều trị chấn thương nhẹ trước khi bị nhiễm bệnh. Điều này đặc biệt quan trọng đối với người bị tiểu đường, những người có xu hướng lành vết thương chậm hơn.
Kiểm tra và chẩn đoán
Bệnh thần kinh ngoại biên không phải là một bệnh duy nhất, mà là một triệu chứng với nhiều nguyên nhân tiềm năng. Vì lý do đó, có thể khó chẩn đoán. Để giúp chẩn đoán bệnh, bác sĩ có thể sẽ tìm hiểu lịch sử đầy đủ về y tế và thực hiện khám lâm sàng và thần kinh, có thể bao gồm việc kiểm tra phản xạ gân, sức mạnh của cơ bắp và nhịp điệu, khả năng cảm giác nhất định và điều phối.
Xét nghiệm máu
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra:
Vitamin cấp.
Chức năng tuyến giáp.
Lượng đường trong máu.
Chức năng gan.
Chức năng thận.
Điện cơ (Electromyography)
Thử nghiệm này đo các tín hiệu điện trong dây thần kinh ngoại biên, và chuyển tín hiệu đến cơ bắp. Một phần của thử nghiệm này, sẽ nghiên cứu dẫn truyền thần kinh, tốc độ dẫn truyền tín hiệu thần kinh như thế nào. Nghiên cứu dẫn truyền thần kinh có thể được sử dụng để chẩn đoán hội chứng ống cổ tay và các rối loạn thần kinh ngoại biên khác.
Sinh thiết dây thần kinh
Bác sĩ có thể khuyên sinh thiết thần kinh, thủ tục trong đó một phần nhỏ của dây thần kinh được lấy ra và kiểm tra bất thường. Nhưng ngay sinh thiết dây thần kinh có thể không luôn luôn tiết lộ những gì gây tổn hại dây thần kinh.
Kiểm tra hình ảnh
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu chụp CT hoặc MRI để tìm thoát vị đĩa đệm, khối u hoặc các bất thường khác.
Phương pháp điều trị và thuốc
Mục tiêu của điều trị là để quản lý các vấn đề gây ra bệnh thần kinh. Nếu nguyên nhân cơ bản được khắc phục, thường bệnh thần kinh tự cải thiện. Mục tiêu khác của điều trị là làm giảm các triệu chứng đau đớn. Nhiều loại thuốc có thể được sử dụng để làm giảm cơn đau của bệnh thần kinh ngoại biên:
Thuốc giảm đau. Các triệu chứng có thể thuyên giảm bởi thuốc giảm đau. Đối với nhiều triệu chứng nặng, bác sĩ có thể khuyên nên uống thuốc giảm đau theo toa. Thuốc có chứa thuốc phiện, như codeine, có thể dẫn đến táo bón, phụ thuộc hoặc an thần, vì vậy các loại thuốc này thường được chỉ định chỉ khi phương pháp điều trị khác thất bại.
Thuốc chống động kinh. Thuốc như gabapentin (Neurontin), topiramate (Topamax), pregabalin (Lyrica), carbamazepine (Tegretol) và phenytoin (Dilantin) đã được phát triển để điều trị bệnh động kinh. Tuy nhiên, các bác sĩ thường cũng chỉ định chúng để giảm đau dây thần kinh. Các tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ và chóng mặt.
Miếng dán Lidocain. Có chứa thuốc gây tê tại chỗ lidocaine. Áp nó vào các khu vực đau nghiêm trọng nhất, và có thể sử dụng tới bốn bản một ngày để giảm đau. Điều trị này hầu như không có tác dụng phụ ngoại trừ đối với một số người, phát ban tại chỗ.
Thuốc chống trầm cảm. Thuốc chống trầm cảm ba vòng, chẳng hạn như amitripxyline và nortripxyline (Pamelor), đã được phát triển để điều trị trầm cảm. Tuy nhiên, thấy giúp giảm đau bằng cách can thiệp vào các quá trình hóa học trong não và tủy sống. Các serotonin và chất ức chế tái hấp thu duloxetine norepinephrine (Cymbalta) cũng đã chứng minh hiệu quả cho bệnh thần kinh ngoại biên gây ra bởi bệnh tiểu đường. Các tác dụng phụ có thể bao gồm buồn nôn, buồn ngủ, chóng mặt, giảm sự ngon miệng và táo bón.
Điện kích thích thần kinh (TENS). Trong liệu pháp này, các điện cực được đặt dính trên da và một dòng điện nhẹ qua các điện cực ở các tần số khác nhau. TENS đã được thực hiện thường xuyên, nhưng một số người báo cáo điều trị này cải thiện các triệu chứng của họ.
Phong cách sống và biện pháp khắc phục
Những gợi ý sau đây có thể giúp quản lý bệnh thần kinh ngoại biên:
Chăm sóc đôi chân, đặc biệt nếu bị tiểu đường. Kiểm tra chân hàng ngày tìm các dấu hiệu của mụn, các vết cắt hoặc vết chai. Giày và tất chặt có thể làm trầm trọng thêm đau và ngứa và có thể dẫn đến lở loét không lành.
Tập thể dục. Hãy hỏi bác sĩ về thói quen tập thể dục phù hợp. Thường xuyên tập thể dục có thể làm giảm đau thần kinh và có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
Bỏ hút thuốc. Hút thuốc lá có thể ảnh hưởng đến lưu thong máu, tăng nguy cơ vấn đề và có thể cắt cụt chân.
Ăn các bữa ăn lành mạnh. Nếu có nguy cơ cao về bệnh thần kinh hoặc có bệnh mãn tính, ăn uống lành mạnh là đặc biệt quan trọng để đảm bảo nhận được vitamin và khoáng chất. Nhấn mạnh các loại thịt và sản phẩm sữa chất béo thấp, bao gồm nhiều trái cây, rau và ngũ cốc trong chế độ ăn. Uống rượu vừa phải.
Massage chân tay. Massage giúp cải thiện lưu thong máu, kích thích dây thần kinh và có thể tạm thời làm giảm đau.
Tránh áp lực kéo dài. Không giữ đầu gối hay dựa vào khuỷu tay trong thời gian dài. Làm như vậy có thể gây tổn thương thần kinh.
Thay thế thuốc
Một số người bị bệnh thần kinh ngoại biên thử phương pháp điều trị thay thế để giảm các triệu chứng của họ. Mặc dù các kỹ thuật này đã không được nghiên cứu chặt chẽ như hầu hết các loại thuốc, các liệu pháp sau đây đã chỉ ra một số hứa hẹn trong điều trị các bệnh thần kinh ngoại biên:
Châm cứu. Châm cứu liên quan đến việc chèn các kim vào các điểm khác nhau trên cơ thể. Châm cứu có thể làm giảm triệu chứng trong khoảng ba phần tư những người có bệnh thần kinh ngoại biên. Tuy nhiên, có thể cần nhiều buổi châm cứu trước khi nhận thấy sự cải thiện.
Capsaicin. Một loại kem có chứa chất này tìm thấy trong ớt nóng có thể cải thiện khiêm tốn các triệu chứng thần kinh ngoại biên. Có thể mất một số thời gian và tiếp xúc dần dần khi sử dụng do cảm giác nóng của kem này tạo ra. Giảm đau thường không xảy ra cho đến sau khi sử dụng làm nóng. Bác sĩ có thể khuyên nên sử dụng kem này kết hợp với phương pháp điều trị khác.
Alpha-lipoic acid. Được sử dụng điều trị cho bệnh thần kinh ngoại biên ở châu Âu trong nhiều năm, chất chống oxy hóa này có thể giúp giảm các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên. Thảo luận về việc sử dụng các-lipoic acid alpha với bác sĩ trước khi sử dụng nó, bởi vì alpha-lipoic acid có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Các tác dụng phụ có thể bao gồm đau bụng và phát ban da.
Phản hồi sinh học. Liệu pháp này áp các cảm biến điện đến các bộ phận của cơ thể để theo dõi phản ứng sinh lý cơ thể đến các triệu chứng thần kinh ngoại biên. Các thiết bị phản hồi sinh học sau đó hướng cơ thể phản ứng bằng cách sử dụng tín hiệu như là một tiếng bíp hoặc đèn nhấp nháy. Phản hồi này có thể giúp cơ thể phản ứng liên kết với chức năng vật lý nhất định. Khi bắt đầu nhận ra phản ứng của cơ thể, có thể giảm các phản ứng thông qua các kỹ thuật như thư giãn hoặc hướng dẫn hình ảnh.
Phòng chống
Quản lý các vấn đề cơ bản
Cách tốt nhất để ngăn chặn bệnh thần kinh ngoại biên là quản lý một cách cẩn thận bất kỳ vấn đề y tế nguy cơ. Điều đó có nghĩa là kiểm soát lượng đường trong máu nếu bị tiểu đường hoặc nói chuyện với bác sĩ về phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả nếu nghĩ rằng có thể có một vấn đề với rượu.
Lối sống lành mạnh
Có hay không có một tình trạng y tế, ăn chế độ ăn uống lành mạnh, nhiều trái cây, rau, ngũ cốc và thịt nạc có thể giúp giữ cho dây thần kinh khỏe mạnh. Ví dụ, thiệt hại thần kinh phổ biến nếu thiếu vitamin B-12. Những nguồn thực phẩm có vitamin B-12 tốt nhất là thịt, cá, trứng, thực phẩm từ sữa ít béo và ngũ cốc. Nếu ăn chay nghiêm ngặt, ngũ cốc là một nguồn cung cấp vitamin B-12, nhưng có thể nói chuyện với bác sĩ về B-12 bổ sung. Thường xuyên tập thể dục cũng là quan trọng. Nếu có thể, cố gắng có ít nhất 30 phút đến một giờ tập thể dục ít nhất ba lần một tuần.
Càng nhiều càng tốt, tránh những điều có thể gây tổn thương thần kinh, chẳng hạn như:
Chuyển động lặp đi lặp lại.
Vị trí chật hẹp.
Hóa chất độc hại.
Khói thuốc lá.
Dùng quá nhiều rượu.
Thành viên Dieutri.vn
