Loãng xương là bệnh mạn tính với những tiến triển thầm lặng bằng giảm dần về chất lượng và khối lượng xương. Gãy xương là biến chứng nặng của loãng xương, được ví như các bệnh lý thiếu máu cục bộ (nhồi máu cơ tim), bệnh tai biến mạch máu não.
Y học hiện đại đã có những bước tiến quan trọng trong phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh loãng xương. Thế nhưng có thời gian điều trị còn tương đối dài và sử dụng các loại thuốc tân dược lâu ngày cũng ít nhiều có tác dụng phụ. Trong khi đó, y học cổ truyền từ ngày xưa đã phát hiện ra nhiều trường hợp có gãy xương do giảm chất lượng xương và cũng đã có những phương thuốc tỏ ra hiệu quả.
Theo những tài liệu ghi nhận được, gần đây y học thế giới đã bắt đầu ghi nhận hiệu quả trong điều trị loãng xương của vị thuốc dâm dương hoắc. Dâm dương hoắc là vị thuốc được sử dụng rất lâu đời của Y học cổ truyền, nếu như trước đây được ghi nhận như một vị thuốc chủ yếu trợ sinh lực cho phái mạnh, thì nay đã có các nghiên cứu thu thập được cho thấy hiệu quả của nó trong việc sử dụng điều trị loãng xương nguyên phát týp 1 tức là loãng xương ở phụ nữ sau mãn kinh, cơ chế được biết như một estrogen thay thế ở phụ nữ đã mãn kinh – tương tự như đậu nành trong hỗ trợ điều trị loãng xương.
Theo Y học cổ truyền, loãng xương chủ yếu từ nguyên do chức năng thận không chủ tốt cốt tủy mà gây ra; chức năng tỳ vị là nơi cung cấp chuyển hóa thủy cốc suy yếu cũng góp phần vào cơ chế bệnh. Các thể bệnh gồm có thể Thận âm hư, Thận Dương hư, Khí huyết hư.
Xét về tương quan tác dụng của dâm dương hoắc chủ yếu ở loãng xương phụ nữ sau mãn kinh thì tác động chủ yếu của dâm dương hoắc sẽ trên Thận hư (Thận âm, Thận dương) là chủ yếu, còn thể Khí huyết hư thì tùy mức độ sẽ được sử dụng.
Các bài thuốc điều trị Thận âm hư thường dùng là Lục vị địa hoàng hoàn (thục địa, hoài sơn, sơn thù, đơn bì, bạch linh, trạch tả) và điều trị Thận dương hư dùng bài Hữu quy ẩm (phụ tử, quế, thục địa, hoài sơn, sơn thù, kỷ tử, đỗ trọng, cam thảo) có thể dựa vào đó gia dâm dương hoắc trong điều trị.
Ngoài sử dụng thuốc kết hợp dâm dương hoắc theo thể bệnh Y học cổ truyền, cần có chế độ ăn uống đầy đủ khoáng chất và vitamin kết hợp với tập luyện thể dục, dưỡng sinh phù hợp từng đối tượng cụ thể.
BS. NGUYỄN DƯƠNG CÔNG LUẬN
