Bệnh huyết áp: “Lắt léo” khó đỡ!

Theo định nghĩa lý thuyết của ngành y, được coi là bệnh huyết áp cao khi huyết áp vượt quá định mức 140/90. Vậy nếu huyết áp nằm đúng ngay 140/90 thì sao? Kiêng cữ có chắc cầm chân huyết áp? Uống thuốc hay không uống thuốc?

Lỗ nhỏ đắm thuyền như chơi

Trong bối cảnh của cuộc sống thường xuyên căng thẳng, nhiều người nhẹ nhõm khi huyết áp của họ cho dù tròm trèm nhưng chưa vượt qua giới hạn, tức chưa quá 140/90. Mừng là phải vì trước mắt chưa cần uống thuốc hạ áp nhưng nếu tưởng “gió sẵn sàng ngừng khi cây muốn lặng” thì lầm, thậm chí sai lầm nghiêm trọng!

Đừng quên là hàng triệu nạn nhân trên khắp năm châu đang phải sống kiếp phế nhân vì bại liệt do tai biến mạch máu não chỉ vì huyết áp tăng bất ngờ. Gần phân nửa trong số họ chưa từng phải uống thuốc hạ áp vì huyết áp trước đó trong định mức bình thường. Hơn 1/3 trong số họ cũng chưa hề tăng mỡ máu. Thầy thuốc Khoa Tim mạch ở Đại học Oxford (Anh) sau khi đúc kết hơn 60 công trình nghiên cứu với gần 1 triệu bệnh nhân đã quả quyết rằng nhồi máu cơ tim dễ phát tán ở người có huyết áp chưa cao nhưng sát ranh bệnh lý. Nói cách khác, đo huyết áp thấy trong giới hạn bình thường chỉ có giá trị tương đối vì huyết áp có thể tăng bất cứ lúc nào khi quá mệt nhưng vẫn gắng sức hay do cảm xúc bất ngờ sau nhiều ngày tích lũy nỗi lo…

Cũng theo chuyên gia ở Oxford, có thể giảm đến 40% nguy cơ tai biến mạch máu não nếu đừng đợi gần cháy mới chữa. Kẹt ở chỗ khi cháy rồi mới biết nên không chỉ bệnh nhân mà ngay cả thầy thuốc cũng trở tay không kịp!

Không đến nỗi “trời kêu ai nấy dạ”

Dù vậy, chấp nhận số phận như thể “trời kêu ai nấy dạ” thì sai. Muốn đừng tự mình bẻ gãy mạch máu nên biết cách áp dụng một số biện pháp để kéo huyết áp xuống được chút nào hay chút nấy. Chuyên gia bệnh tim mạch ở Đại học Hannover (CHLB Đức) đã chứng minh là chỉ cần hạ huyết áp khoảng 20 mm khi “dầu sôi lửa bỏng” – như khi hoa mắt, ù tai, đỏ mặt, choáng váng, đau đầu – đã đủ để mạch vành không thuyên tắc đến độ nhồi máu cơ tim, mạch máu não bộ không bất ngờ xuất huyết hay đứt đoạn khiến đột quỵ vì não hoại tử. Về lâu về dài, người có huyết áp mon men đến ngưỡng bệnh lý cần tăng những chất dưới đây trong chế độ dinh dưỡng:

– Kết hợp thực phẩm dồi dào magiê (Mg) trong chế độ dinh dưỡng vì khoáng tố này vừa trợ lực cơ tim vừa chống stress, theo kết quả nghiên cứu ở Đại học J. Hopkins (Maryland, Mỹ).

– Tăng lượng chất “xanh” trong khẩu phần hằng ngày. Giảm thực phẩm công nghiệp để tránh thiếu hụt khoáng tố kali. Đừng quên là đối tượng thiếu kali có nguy cơ nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não cao gần gấp đôi người có đủ khoáng tố này.

Bên cạnh đó, dù khó cũng phải chủ động giảm cân nếu thừa cân thay vì đợi đến béo phì mới bắt đầu ăn kiêng. Nên nhớ là mỗi ký mỡ mất đi làm giảm 2 mm huyết áp. Muốn chất béo không tấp vào thành mạch gây xơ vữa khiến trái tim mệt nhoài cần phải vận động để vừa hỗ trợ trái tim vừa đốt cho hết chất đường, chất béo thặng dư. Vận động tối thiểu 30 phút mỗi ngày nhưng đừng chọn hình thức thể dục, thể thao căng thẳng.

Phương pháp thiền định

Sau hết, nhưng quan trọng hơn hết, là thư giãn bằng cách áp dụng kỹ thuật hô hấp dưỡng sinh thường xuyên. Hiệp hội Tim mạch Mỹ, nơi chắc chắn thừa thuốc đặc hiệu trị bệnh tim mạch, ắt hẳn phải có lý do chính đáng khi tích cực cổ động cho phương pháp thiền định. Họ đã khen ngợi phương pháp không cần dùng thuốc này sau khi chuyên gia về bệnh lý do stress đã chứng minh là huyết áp giảm ít nhất 10 mm ở người ngồi thiền mỗi ngày chỉ 15 phút. Ở xứ mình, đáng tiếc là nhiều người chưa thử áp dụng phương pháp thở 3 thời của cố bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng để trước là thư giãn thần kinh, sau là thư giãn mạch máu. Đơn giản vô cùng, chỉ cần làm cho đúng các công đoạn sau mỗi khi nhận thấy có gì đó căng thẳng trong đầu:

– Chọn tư thế thoải mái và tập trung hoàn toàn vào động tác hô hấp để nhờ đó kích ứng “lành mạnh” trên não bộ, đồng thời phong bế các dẫn truyền thần kinh thuộc loại “gây rối” mà theo ngôn ngữ Phật học còn có tên là tạp niệm.

– Khi đã sẵn sàng, hãy hít nhanh, hít sâu qua mũi.

– Nhắm mắt nín hơi nhẹ nhàng trong vài giây.

– Thở ra thật chậm, thật nhẹ bằng miệng theo kiểu hé môi nhưng không hé mồm. Thở sao cho người bên cạnh đừng nghe. Thở theo thiền không cần phô trương.

– Sau cùng, thở hơi dài như người thở ra sau khi trút hết phiền muộn.

Tổng cộng không cần hơn 5 lần tập. Mỗi thao tác không cần hơn 5 phút. Mất có 5 phút để khỏi đứt mạch máu trong lúc ngày dài có đến 1.440 phút, lẽ nào không chịu đầu tư?