Hoạt động tình dục là nhu cầu cơ bản, chính đáng và bình đẳng của mỗi con người. Gần đây, tình dục đã được xã hội nhìn nhận cởi mở và đúng mực hơn, coi đó là những nhu cầu sinh lý bình thường và hiểu được những tác dụng tích cực của tình dục như tăng cường sức khỏe, giảm căng thẳng, mệt mỏi, giúp cuộc sống vợ chồng mãn nguyện và hạnh phúc hơn. Với những người khỏe mạnh, hoạt động tình dục điều độ không những giúp cho thỏa mãn về tinh thần mà còn tốt cho hệ tim mạch.
Tình dục ở người bệnh tim mạch
Khi hoạt động tình dục, các bộ phận cơ thể đều được vận động, góp phần tiêu hao năng lượng, giúp giảm béo phì, ngoài ra cơ thể tiết ra nội tiết tố sinh dục giúp tăng cường đồng hóa các chất dinh dưỡng, chuyển hóa chất đạm, chất mỡ và đường trong cơ thể, sẽ làm giảm mỡ máu (cholesterol máu), giảm đường máu và hạn chế một số nguy cơ của bệnh tim mạch. Ở phụ nữ, hoạt động tình dục còn làm tăng lượng hormon oxytocin giúp cơ thể trẻ ra, tăng cảm giác mãn nguyện, yêu đời và hạnh phúc.
Tuy nhiên, đối với người có bệnh tim mạch, hoạt động tình dục là hoạt động gắng sức nhẹ, làm tăng nhịp tim và huyết áp, nhưng không nhiều. Đối với người có bệnh tim nhẹ (như suy tim độ I-II, tăng huyết áp giai đoạn I, II…) thì hoạt động tình dục nhẹ nhàng không ảnh hưởng đến bệnh, mà ngược lại còn có lợi cho tim mạch khi duy trì đều đặn và nhẹ nhàng. Khi người bệnh tăng huyết áp giai đoạn III (huyết áp tối đa trên 180mmHg), suy tim nặng hoặc có bệnh thiếu máu cơ tim, cần lưu ý điều chỉnh hoạt động tình dục để tránh tai biến.
Nếu bệnh nhân có suy tim độ III trở lên (bệnh nhân thấy khó thở cả khi nghỉ ngơi) thì cần tránh quan hệ tình dục và điều trị tích cực, khi mức độ suy tim giảm dần có thể hoạt động tình dục nhưng nên hạn chế và tránh gắng sức. Khi sinh hoạt tình dục mà thấy khó thở hoặc mệt cần ngừng ngay, có thể thay đổi tư thế để giảm mức độ gắng sức. Khi điều trị bệnh chưa ổn định cũng nên tránh quan hệ tình dục, vì có thể làm bệnh nặng hơn, xuất hiện rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim… nguy hiểm đến tính mạng.
Đối với bệnh nhân tăng huyết áp giai đoạn I và II, có thể tiếp tục hoạt động tình dục. Cần lưu ý một số thuốc điều trị tăng huyết áp có thể gây giảm chức năng tình dục, vì vậy cần được tư vấn của bác sĩ tim mạch khi dùng thuốc hạ huyết áp, nếu có những phản ứng phụ đó nên thay bằng thuốc khác theo hướng dẫn của thầy thuốc để không ảnh hưởng đến chức năng tình dục.
Đối với người bệnh bị thiếu máu cục bộ cơ tim (do hẹp động mạch vành) có biểu hiện đau ngực thì cần tránh hoạt động tình dục hoặc khi hoạt động tình dục có xuất hiện đau ngực thì cần ngừng ngay. Khi bệnh được điều trị ổn định, không còn đau ngực, có thể tiếp tục hoạt động tình dục, tuy nhiên cần chọn tần suất và mức độ phù hợp.
Đối với người bệnh sau phẫu thuật tim mạch có thể trở lại quan hệ tình dục sau khoảng vài tuần. Bệnh nhân có thể bắt đầu một cách từ từ. Đa số người bệnh bắt đầu quan hệ sau 2 – 3 tuần. Theo ước tính, khi người bệnh có thể đi lên cầu thang bộ 3 tầng thì có thể trở lại hoạt động tình dục từ từ và bình thường.
Các triệu chứng cần lưu ý
Trong lúc quan hệ tình dục, nhịp tim sẽ tăng, da sẽ hồng và ấm hơn. Đây là những biểu hiện bình thường. Khi thấy xuất hiện các biểu hiện như đau ngực, khó thở, nhịp tim nhanh hoặc không đều, cần dừng lại và nói với bạn tình. Nên khám và được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa tim mạch sau đó. Trên thực tế, có thể gặp hiện tượng “thượng mã phong” hay Đông y còn gọi là “tẩu dương”, biểu hiện là khi giao hợp đến lúc cực khoái, người đàn ông vã mồ hôi lạnh, chân tay lạnh, thở dốc, bất tỉnh, mạch đập yếu, tinh dịch chảy ra liên tục đến khi kiệt sức… Trường hợp này hay gặp ở người có bệnh lý tim mạch trước đó. Theo kinh nghiệm của Đông y, người vợ cần bình tĩnh, không được đẩy người chồng ra mà giữ nguyên tư thế, hà hơi thổi ngạt, nhanh chóng dùng vật nhọn như kim băng, trâm cài tóc… châm mạnh vào đầu xương cùng cụt (vị trí huyệt trường cường) hoặc huyệt hội âm là điểm giữa nối từ gốc dương vật đến hậu môn. Đồng thời dùng ngón tay bấm mạnh vào vị trí giữa của rãnh nhân trung từ gốc mũi xuống môi trên. Nếu ngừng tim cần ấn tim ngoài lồng ngực. Sau đó gọi điện cấp cứu và chuyển đến bệnh viện sớm nhất có thể.
Lời khuyên của bác sĩ
Để đảm bảo an toàn khi sinh hoạt tình dục, người bệnh cần được tư vấn đầy đủ về lợi ích và những nguy cơ có thể gặp phải. Cần duy trì thói quen ăn uống điều độ, tập thể dục, nghỉ ngơi, dùng thuốc đều đặn hợp lý theo hướng dẫn của bác sĩ, dừng hút thuốc lá, không uống rượu. Nên quan hệ ít nhất 2 giờ sau bữa ăn, cần tránh khi mệt cũng như tránh ngày quá nóng hay quá lạnh.
Duy trì quan hệ tình dục giúp cho đời sống vợ chồng thêm gần gũi. Với người có bệnh tim mạch, tình dục đúng mực sẽ giúp giải tỏa stress, thấy tự tin và yêu cuộc sống hơn, giúp chiến đấu với bệnh tim mạch. Ngoài ra, các hoạt động thể chất như đi bộ, bơi, đạp xe, khiêu vũ ở mức độ phù hợp có tác dụng làm giảm nguy cơ tim mạch trong lúc quan hệ tình dục.
BS. Ngô Tuấn Anh
(Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)
