Mất ngủ là không ngủ được hoặc ngủ mà dễ bị đánh thức; hoặc trong giấc ngủ hay hoảng hốt, hoặc nửa tỉnh nửa mơ… Chứng bệnh này thường mang đến cho bệnh nhân sự đau khổ triền miên.
Có rất nhiều nguyên nhân gây nên bệnh mất ngủ. Ví như lao tâm quá độ làm cho tâm huyết bị hao tổn, tâm không giữ được thần, hoặc do tâm hoả kháng, thận thuỷ không thể tràn lên trên làm cho tâm thận bất giao; hoặc do thất tình uất kết, can đởm hoả vượng làm nhiễu loạn chỗ ở của thần, hoặc do tỳ vị bất hoà, đình thực tích đàm. Người xưa có cậu “vị bất hoà thì thần ngủ không yên”…
Trương Cảnh Nhạc nói: “Sự ngủ là lấy gốc ở âm, do thần làm chủ, thần an thì ngủ an, thần bất an thì không ngủ được. Lý do làm cho bất an là thứ nhất do sự phá quấy của tà khí, một nửa là do doanh khí bất túc. Có tà khí đa số là thực, không tà khí đa số là hư”. Luận chứng này rất chính xác.
TRỊ BỆNH
Tâm tỳ huyết hư, tâm thận bất giao phần lớn do hư chứng. Can đởm hoả vượng và thực trệ đàm hoả đa sô thuộc thực chứng. Sách nói: “Hư thì bổ, thực thì tả”. Nếu cả hai cùng làm nhân quả cho nhau thì kiêm trị cả hai.
Mất ngủ do hư chứng
Chứng trạng : Tâm lo lắng, hồi hộp, mệt mỏi thần khí, đầu choáng váng, tám phiền, ăn ít gầy yếu, lúc ngủ lúc thức, miệng khát, di tinh, mạch hư hoặc tế sác.
Phép trị: Bổ khí dưỡng huyết, tư âm giáng hoả.
Xử phương và phép châm cứu : Châm tiền bổ hậu tả tâm du 3 phân; châm bổ tỳ du, cách du, chương môn, thận du đều 3 phân; châm bình bổ, bình tả thần môn 3 phân, tam âm giao 5 phân, lưu kim 20 phút. Sau khi châm thì cứu thận du, tỳ du, chương môn đều 3 tráng.
Mất ngủ do thực chúng
Chứng trạng: Vùng ngực có cảm giác bứt rứt, bồn chồn dễ tức giận, đầu choáng váng, nhức đầu, đàm nhiều, đại tiện bí, ngực sườn đau, miệng đắng, mạch huyền hoạt, lưỡi đỏ, rêu lưỡi khô.
Phép trị : Thanh tiết hoả của can đởm, kiện tỳ, hoá đàm, tiêu trệ.
Xử phương và phép châm cứu : Châm tả phong trì 3 phân, tả can du 2 phân, tả đởm du 2 phân, châm tiền tả hậu bổ các huyệt phong long 5 phân, giải khê 2 phân.
Phép gia giảm : Nếu vùng bụng bị trướng mãn thì châm thêm thiên khu 2 phân, đắc khí thì rút kim ra; châm bổ tỳ du 3 phân, châm tả trung quản 5 phân.
CẤM KỴ
Trước khi ngủ nên giữ cho tâm tình điềm tĩnh, đừng ăn quá no, giảm việc sinh hoạt vợ chồng.
GHI CHÚ
Châm cứu trị liệu chứng bệnh này kết quả khá tốt. Sau khi lành bệnh đầu não thanh thản, tinh thần sảng khoái.
