Nghiệm pháp tăng đường huyết
Nghiệm pháp gây tăng đường huyết hay nghiệm pháp dung nạp glucose được sử dụng để giúp chẩn đoán bệnh tiểu đường.
Nghiệm pháp gây tăng đường huyết gồm:
Nghiệm pháp dung nạp glucose tiêm tĩnh mạch: được dùng ít hơn do tâm lý phải lấy máu nhiều lần, không đơn giản như phương pháp uống.
Nghiệm pháp gây tăng đường huyết theo đường uống (Oral glucose tolerance test = OGTT): đây là nghiệm pháp dễ thực hiện hơn, đơn giản hơn mà vẫn cho kết quả chẩn đoán tin cậy.
Cách tiến hành Nghiệm pháp tăng đường huyết
Chuẩn bị bệnh nhân
Làm nghiệm pháp vào buổi sáng sau 10 – 16h ăn kiêng (0,15g glucid/1 kg thân trọng), không uống rượu, không hút thuốc lá, nghỉ hoàn toàn trong suốt quá trình xét nghiệm. Không được làm xét nghiệm trong quá trình hồi phục đối với các bệnh cấp tính, stress, phẫu thuật, chấn thương, mang thai, bất động đối với bệnh nhân mạn tính. Với bệnh nhân đang nằm viện cần phải ngừng một số thuốc ảnh hưởng tới nồng độ đường huyết vài tuần trước khi làm nghiệm pháp. Ví dụ: thuốc lợi tiểu theo đường uống, phenylstoin, thuốc ngừa thai.
Nghiệm pháp được dùng cho bệnh nhân có đường huyết tăng nhẹ (6,1- 7,8 mmol/l). Không chỉ định đối với các bệnh lý sau:
Tăng đường huyết rõ rệt (> 7,8 mmol/l) và kéo dài.
Thường xuyên đường huyết tăng không rõ rệt (< 6,1 mmol/l).
Bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng Đái tháo đường điển hình và glucose máu > 11,1 mmol/l.
Ở phụ nữ đang mang thai có nghi ngờ Đái tháo đường (tốt nhất với họ nên để sau khi sinh mới làm, nếu thấy thật cần thiết nên làm nghiệm pháp kiểm tra ở tuần thứ 6 – 7 của thai sản).
Đái tháo đường thứ phát (hội chứng Đái tháo đường do di truyền, tăng glucose máu do hormon).
Tiến hành nghiệm pháp tăng đường huyết
Cho bệnh nhân uống 1,75 g (trong 4,4 ml nước)/1kg trọng lượng cơ thể. Trước khi cho uống glucose, cho bệnh nhân đi tiểu hết và giữ lại 5 ml nước tiểu này, đánh số mẫu 0 giờ và lấy máu đánh số mẫu máu 0 giờ. Cho bệnh nhân uống dung dịch glucose, khi uống hết bắt đầu tính thời gian sau 1/2, 1, 2 và 3 giờ uống glucose lấy máu và nước tiểu để định lượng và định tính glucose.
Như vậy, lấy máu và nước tiểu xét nghiệm theo thời gian:
– 0h : lần 1.
– 30’ : lần 2.
– 60’ : lần 3.
– 180’: lần 4.
Đánh giá kết quảNghiệm pháp tăng đường huyết:
Bình thường:
Glucose/0h < 6,1 mmol/l (đường huyết ở mức bình thường).
Sau 30-60’: nồng độ glucose máu tăng cực đại có thể đạt < 9,7 mmol/l.
Sau 120’: trở về nồng độ < 6,7 mmol/l.
Tiểu đường:
Nếu glucose máu sau 30 – 60 phút tăng cao hơn so với cùng thời gian ở người bình thường và thời gian trở về mức ban đầu có thể từ 4 – 6 h (chậm hơn nhiều so với người bình thường).
Trong lâm sàng, ngoài xét nghiệm glucose máu và niệu, người ta còn làm các xét nghiệm định lượng fructosamin, HBA1C. Các xét nghiệm này, chúng cho phép theo dõi điều trị và tiên lượng bệnh vì chúng phản ánh nồng độ đường huyết ở khoảng thời gian dài hơn.
Xem thêm: Nghiệm pháp y học
