80% ung thư vú liên quan trực tiếp đến những yếu tố ngoại sinh, trong đó có những thói quen sinh hoạt ít người ngờ tới.
Theo PGS.TS Phạm Duy Hiển, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện K, hiện thế giới vẫn chưa tìm ra nguyên nhân trực tiếp gây ung thư vú nhưng đã tìm thấy những mối liên hệ chặt chẽ giữa các yếu tố từ môi trường cũng như nội tại cơ thể với ung thư vú (yếu tố nguy cơ ngoại sinh và yếu tố nguy cơ nội sinh).
Trong đó, 80% ung thư nói chung cũng như ung thư vú liên quan trực tiếp với các yếu tố ngoại sinh, đặc biệt là môi trường sống. Tỉ lệ phụ nữ mắc ung thư vú cao ở các nước phát triển là một minh chứng.
“Lối sống hiện đại như hút thuốc lá, uống rượu bia, chế độ ăn uống nhiều năng lượng ít rau xanh hoa quả tươi và các chất xơ. Các thuốc tránh thai, nạo phá thai, vấn đề sinh đẻ, nuôi con bằng sữa mẹ, sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm công nghiệp thậm chí có nghiên cứu cho biết ô nhiễm ánh sáng (light pollution) cũng làm tăng tỷ lệ ung thư vú”, PGS Hiển giải thích.
Có 2 yếu tố nguy cơ gây ung thư vú không cần bàn luận là giới và tuổi. Không đến 1% ung thư gặp ở nam giới. Tuổi càng cao khả năng mắc ung thư vú càng cao.
Hút thuốc lá
Nhiều thập kỷ qua, các nước lớn như Mỹ, Anh, Canada đã tập trung nghiên cứu về mối liên quan giữa hút thuốc lá cả chủ động lẫn bị động với ung thư vú.
Các kết quả cho thấy, tuổi bắt đầu hút thuốc càng sớm, thời gian hút càng dài, hút thuốc trong thời kỳ mang thai có mối tương quan tương đối với ung thư vú, nguy cơ tăng lên đến 35-50%.
Tuy rằng 2/3 số bệnh nhân tử vong vì ung thư có liên quan đến hút thuốc lá nhưng vai trò của hút thuốc với ung thư vú lại chưa được khẳng định chắc chắn.
Theo PGS Hiển, có thể vai trò của hút thuốc chỉ phát tác khi phối hợp với các yếu tố nguy cơ khác như rượu, hay trên cơ địa có bộ gen dễ tổn thương…
Lạm dụng rượu bia
Hầu hết mọi người chỉ nghĩ rượu liên quan đến ung thư gan, ung thư tụy… Tuy nhiên nghiên cứu trên 1,2 triệu phụ nữ trung niên ở Anh đã chỉ ra nếu mỗi ngày uống 2 đơn vị cồn (1 đơn vị tương đương 10 ml rượu mạnh hay 330ml bia) thì khả năng mắc ung thư tăng lên 8% so với phụ nữ chỉ uống mỗi ngày 1 đơn vị.
Nếu uống hơn 2 đơn vị mỗi ngày khả năng này tăng thêm 1,1% nữa.
Rượu bia được cho là kích thích tiết nội tiết tố nữ (estrogen& androgen) mà 65-70% ung thư vú phát triển phụ thuộc vào nội tiết này và làm tăng khả năng di căn ung thư vú.
Rượu bia kích hoạt các chất gây ung thư làm tổn thương nhu mô tuyến vú. Các chất chuyển hoá của rượu bia như Acetethanol gây tổn thương ADN của tế bào tuyến vú.
Uống thuốc tránh thai trên 10 năm
PGS Đức cho biết, dùng thuốc tránh thai đường uống kéo dài, thường xuyên trên 5 năm làm tăng khả năng mắc ung thư vú lên 1,5 lần, trên 10 năm tăng lên 2 lần so với người không dùng.
Nhưng nếu dừng không dùng sau 5 năm khả năng mắc bệnh trở lại như người bình thường.
Phụ nữ dùng nội tiết hỗ trợ ở tuổi tiền mãn kinh trên 5 năm (Estrogene+Prolactine) cũng có nguy cơ cao hơn.
Chưa có bằng chứng nạo phá thai làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú.
Béo phì, lười vận động
Thống kê cho thấy, phần lớn bệnh nhân ung thư vú có liên quan tới béo phì ở những người có chỉ số cơ thể (MBI) lớn hơn 23.
Ngoài ra chế độ ăn nhiều chất béo, thiếu rau xanh, hoa quả tươi, thiếu các vi chất mà chỉ có ở hạt ngũ cốc nguyên vẹn, thiếu iot, lối sống ít vận động, làm việc trong môi trường nhiễm phóng xạ hoặc đã được điều trị bằng phóng xạ vào vùng ngực cũng làm tăng khả năng mắc ung thư vú.
Chỉ số cholesteron máu cao, bệnh tiểu đường cũng là yếu tố nguy cơ với ung thư vú.
Sinh con sau 30 tuổi
Nhóm các yếu tố nội sinh bao gồm: Phụ nữ có kinh nguyệt sớm (trước 13 tuổi với phụ nữ Việt Nam, trước 12 tuổi với phụ nữ Mỹ) và tắt kinh muộn (sau 50 tuổi với phụ nữ Việt Nam và sau 55 tuổi với phụ nữ Mỹ) có khả năng mắc ung thư vú cao hơn người khác.
Cũng như vậy, với phụ nữ có con đầu lòng sau 30 tuổi, không sinh con hoặc không cho con bú có tỉ lệ ung thư vú cao hơn.
Yếu tố gia đình
Ung thư vú là loại ung thư có mối liên quan với di truyền khá cao. Có đến 5-10% số bệnh nhân ung thư vú liên quan đến gen di truyền từ thế hệ này sang thế hệ sau.
Tại Mỹ, theo thống kê từ thế hệ đầu tiên đến thế hệ thứ nhất rồi thế hệ thứ hai bị ung thư vú ở người trước 80 tuổi lần lượt tỉ lệ di truyền là 7,8 %, 13,3% và 21,1% và tử vong lần lượt là 2,3%, 4,2 và 7,6%.
Những người có mẹ bị ung thư vú thì khả năng bị ung thư vú cao gấp 2 lần người bình thường ở lứa tuổi 40-50.
Theo Vietnamnet
Nguồn: giadinh.net.vn
