Định nghĩa
Viêm tủy ngang là tình trạng viêm của tủy sống, mục tiêu viêm thường là thành phần bao phủ tế bào sợi thần kinh (myelin). Viêm tủy ngang có thể gây thương tích trên cột sống, gây giảm sút hoặc vắng mặt cảm giác sau chấn thương.
Việc truyền tín hiệu thần kinh bị gián đoạn của bệnh viêm tủy ngang có thể gây đau hoặc các vấn đề cảm giác khác, yếu hoặc liệt cơ, hay rối loạn chức năng đường ruột và bàng quang.
Một số yếu tố có thể gây ra bệnh viêm tủy ngang, bao gồm nhiễm trùng không trực tiếp ảnh hưởng đến cột sống và các rối loạn hệ miễn dịch tấn công các mô của cơ thể. Nó cũng có thể xảy ra như rối loạn myelin, chẳng hạn như đa xơ cứng.
Điều trị bệnh viêm tủy ngang bao gồm thuốc kháng viêm, thuốc để quản lý các triệu chứng và điều trị phục hồi chức năng. Hầu hết mọi người có trải nghiệm bệnh viêm tủy ngang ở ít nhất phục hồi một phần.
Các triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm tủy ngang thường phát triển nhanh chóng trong một vài giờ và xấu đi trong quá trình của một vài ngày. Ít gặp hơn là các dấu hiệu và triệu chứng tiến triển dần dần trong vòng vài ngày đến vài tuần. Thông thường, nhưng không phải luôn luôn, cả hai bên của cơ thể bị ảnh hưởng.
Dấu hiệu và triệu chứng điển hình bao gồm:
Đau. Đau có liên quan với bệnh viêm tủy ngang thường bắt đầu đột ngột ở cổ hoặc lưng, tùy thuộc vào phần của cột sống bị ảnh hưởng. Nhói và cảm giác tức cũng có thể lan xuống chân hoặc cánh tay hoặc xung quanh bụng.
Cảm giác bất thường. Một số người bị bệnh viêm tủy ngang có cảm giác của tê, lạnh, ngứa ran hoặc nóng. Một số đặc biệt nhạy cảm với các cảm ứng ánh sáng của quần áo hoặc quá nóng hoặc lạnh. Có thể cảm thấy da ngực, bụng hoặc chân bị quấn chặt bởi một cái gì đó.
Yếu cánh tay hoặc chân. Một số người bị suy yếu nhẹ nói rằng họ đi bị vấp, kéo lê một chân hoặc chân của họ cảm thấy nặng nề khi chúng di chuyển. Những người khác có thể phát triển tê nghiêm trọng.
Vấn đề bàng quang và ruột. Những vấn đề này có thể bao gồm gia tăng lần đi tiêu, tiểu không tự chủ, đi tiểu khó khăn và táo bón.
Gọi bác sĩ hoặc được chăm sóc y tế khẩn cấp nếu đang gặp các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm tủy ngang. Một số rối loạn thần kinh có thể gây ra các vấn đề cảm giác, suy nhược, hoặc rối loạn chức năng đường ruột và bàng quang. Điều quan trọng là có được một chẩn đoán kịp thời và điều trị thích hợp.
Nguyên nhân
Viêm là một phản ứng bình thường của hệ miễn dịch với bệnh hoặc chấn thương. Nhưng đôi khi hệ thống miễn dịch tấn công các mô của cơ thể – một sự kiện được biết đến như một hiện tượng tự miễn. Lý do chính xác cho rối loạn chức năng hệ thống miễn dịch trong bệnh viêm tủy ngang không được biết. Tuy nhiên, có một số điều kiện xuất hiện để kích hoạt hoặc góp phần rối loạn. Các điều kiện này bao gồm:
Nhiễm virus đường hô hấp hoặc tiêu hóa liên quan đến bệnh viêm tủy ngang. Trong hầu hết trường hợp, các rối loạn viêm nhiễm xuất hiện sau khi một người đã hồi phục từ nhiễm virus.
Viêm phổi Mycoplasma, một hình thức tương đối nhẹ của bệnh viêm phổi do vi khuẩn, có thể hoạt động như một kích hoạt cho cơ chế hệ thống miễn dịch gây ra bệnh viêm tủy ngang.
Đa xơ cứng là một rối loạn tự miễn trong đó hệ thống miễn dịch phá hủy myelin quanh các dây thần kinh trong não và dây cột sống. Viêm tủy ngang có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh đa xơ cứng hoặc đại diện cho tái phát các triệu chứng. Viêm tủy ngang xảy ra như là một dấu hiệu của bệnh đa xơ cứng thường biểu hiện chỉ ở một bên của cơ thể.
Neuromyelitis Optica (bệnh Devic) là nguyên nhân gây viêm và mất myelin quanh các dây thần kinh cột sống và dây thần kinh thị giác, các dây thần kinh trong mắt truyền thông tin tới não. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm tủy ngang liên kết với Optica neuromyelitis thường ảnh hưởng đến cả hai bên của cơ thể. Thiệt hại cho myelin của dây thần kinh thị giác và các triệu chứng tiếp theo, bao gồm đau ở mắt và mất thị lực tạm thời, có thể xảy ra tại cùng một thời điểm là các triệu chứng bệnh viêm tủy ngang. Tuy nhiên, một số người mắc Optica neuromyelitis có thể không trải nghiệm liên quan đến vấn đề về mắt và chỉ có thể có cơn tái phát của bệnh viêm tủy ngang.
Rối loạn tự miễn ảnh hưởng đến hệ thống cơ quan khác có khả năng đóng góp các yếu tố ở một số người mắc bệnh viêm tủy ngang. Những rối loạn này bao gồm lupus, có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể, và của hội chứng Sjogren, gây khô nặng miệng và mắt, cũng như các triệu chứng khác. Viêm tủy ngang liên kết với một rối loạn tự miễn dịch có thể chỉ ra cùng tồn tại Optica neuromyelitis, xảy ra thường xuyên hơn ở những người bị bệnh tự miễn dịch khác hơn là ở những người khác, những người không có bệnh tự miễn.
Tiêm chủng cho các bệnh truyền nhiễm – bao gồm cả viêm gan B, sởi-quai bị-rubella, bạch hầu, uốn ván và các vắc xin hiếm khi được xác định là một khả năng kích hoạt.
Các biến chứng
Những người bị bệnh viêm tủy ngang thường trải nghiệm chỉ có một cơn bệnh cấp tính. Tuy nhiên, biến chứng thường kéo dài, bao gồm:
Đau. Đau là một trong các biến chứng lâu dài của sự rối loạn phổ biến nhất gây suy nhược.
Co cứng cơ. Độ cứng hoặc đau co thắt ở cơ, đặc biệt là ở chân và mông, ảnh hưởng đến hầu hết những người còn sót lại ảnh hưởng của bệnh viêm tủy ngang.
Tê cánh tay. Tê cánh tay một phần hoặc toàn, chân hoặc cả hai có thể kéo dài sau khi khởi phát các triệu chứng ban đầu.
Rối loạn chức năng tình dục. Là một biến chứng thông thường phát sinh từ bệnh viêm tủy ngang. Đàn ông có thể gặp khó khăn trong việc đạt được sự cương cứng hoặc đạt cực khoái. Phụ nữ có thể khó đạt cực khoái.
Loãng xương. Giới hạn hoạt động thể chất trong thời gian dài vì bệnh viêm tủy ngang có thể dẫn đến loãng xương, xốp hoặc suy yếu xương. Những người bị loãng xương có nguy cơ gãy xương.
Trầm cảm. Trầm cảm hoặc lo âu thường gặp ở những người có biến chứng lâu dài vì những thay đổi đáng kể trong lối sống, căng thẳng của đau mãn tính hoặc khuyết tật, và tác động của rối loạn chức năng tình dục trên các mối quan hệ.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Chẩn đoán bệnh viêm tủy ngang dựa trên câu trả lời cho các câu hỏi về các dấu hiệu và triệu chứng, lịch sử y tế, đánh giá lâm sàng của chức năng thần kinh, và các kết quả xét nghiệm. Các xét nghiệm này có thể cho biết tình trạng viêm của tủy sống và loại trừ các rối loạn khác, bao gồm:
Cộng hưởng từ (MRI). MRI sử dụng một từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh ngang hoặc 3D qua các mô mềm. MRI có thể hiển thị tình trạng viêm của tủy sống, và nó có thể xác định nguyên nhân tiềm năng khác gây các triệu chứng, bao gồm cả gây ra nén cột sống bất thường và dị dạng mạch máu.
Chọc dò tủy sống. Là việc sử dụng kim để rút ra một ít dịch não tủy (CSF) từ cột sống, các chất lỏng bảo vệ bao quanh tủy sống và não. Ở một số người mắc bệnh viêm tủy ngang, CSF có thể có bất thường số lượng lớn của các tế bào máu trắng (bạch cầu) hoặc protein miễn dịch cho thấy viêm. Chất lỏng cột sống (dịch não tủy) cũng có thể được xét nghiệm nhiễm virus hoặc ung thư.
Xét nghiệm máu. Có thể bao gồm thử nghiệm để kiểm tra kháng thể liên kết với Optica neuromyelitis, một điều kiện trong đó viêm xảy ra cả ở dây cột sống và trong các dây thần kinh trong mắt. Những người có xét nghiệm kháng thể dương tính có nguy cơ gia tăng nhiều đợt bệnh viêm tủy ngang và cần điều trị để ngăn chặn mắc phải trong tương lai. Xét nghiệm máu khác có thể xác định nhiễm trùng có thể là một yếu tố góp phần trong bệnh viêm tủy ngang hoặc loại trừ các nguyên nhân khác có triệu chứng.
Phương pháp điều trị và thuốc
Một số phương pháp điều trị mục tiêu các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm tủy ngang cấp tính:
Tiêm tĩnh mạch corticoid. Sau khi chẩn đoán, sẽ sử dụng steroid qua tĩnh mạch ở cánh tay trong suốt nhiều ngày. Steroid giúp giảm viêm trong cột sống.
Plasma. Những người không đáp ứng với corticoid tiêm tĩnh mạch có thể trải qua điều trị trao đổi huyết tương. Liệu pháp này bao gồm việc loại bỏ các chất lỏng có màu vàng rơm, trong đó các tế bào máu plasma và thay thế huyết tương bằng chất lỏng đặc biệt. Không phải là một cách trị liệu giúp những người bị bệnh viêm tủy ngang, nhưng nó có thể là loại bỏ các kháng thể qua trao đổi huyết tương có liên quan đến viêm.
Thuốc giảm đau. Đau mãn tính là một biến chứng thường gặp của bệnh viêm tủy ngang. Thuốc có thể làm giảm cơn đau liên quan với tổn thương tủy sống bao gồm thuốc giảm đau thông thường, bao gồm cả acetaminophen (Tylenol, những loại khác), ibuprofen (Advil, Motrin, những loại khác) và naproxen (Aleve, Naprosyn, những loại khác); thuốc chống trầm cảm chẳng hạn như sertraline (Zoloft) ; và chống co giật chẳng hạn như gabapentin (Neurontin) hoặc pregabalin (Lyrica).
Các loại thuốc để điều trị các biến chứng khác. Bác sĩ có thể kê toa thuốc khác khi cần thiết để điều trị các vấn đề như co cứng cơ, hoặc rối loạn chức năng đường ruột – tiết niệu, trầm cảm hoặc các biến chứng khác liên quan đến bệnh viêm tủy ngang.
Điều trị không dùng thuốc
Phương pháp điều trị khác tập trung vào phục hồi dài hạn và chăm sóc:
Vật lý trị liệu. Vật lý trị liệu giúp tăng sức mạnh và tăng cường điều phối. Vật lý trị liệu có thể sẽ dạy sử dụng các thiết bị trợ giúp, như xe lăn, gậy hoặc niềng răng, nếu cần thiết.
Liệu pháp nghề nghiệp. Đây là loại điều trị giúp những người bị bệnh viêm tủy ngang tìm hiểu những cách thức mới thực hiện hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như tắm rửa, chuẩn bị một bữa ăn.
Tâm lý trị liệu. Tâm lý có thể sử dụng liệu pháp nói chuyện để điều trị lo âu, trầm cảm, rối loạn chức năng tình dục, và các vấn đề về cảm xúc hoặc hành vi khác mà có thể liên quan để đối phó với bệnh viêm tủy ngang.
Tiên lượng
Mặc dù hầu hết những người bị bệnh viêm tủy ngang ít nhất phục hồi một phần, quá trình có thể mất một năm hoặc nhiều hơn. Phục hồi mạnh mẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh viêm tủy ngang. Những người có Optica neuromyelitis có tiên lượng nặng hơn, mặc dù ngay cả trong tình huống này, hồi phục nhất với điều trị. Khoảng một phần ba những người có bệnh viêm tủy ngang rơi vào mỗi ba loại sau khi mắc bệnh viêm tủy ngang:
Không có hoặc khuyết tật nhẹ. Những người này chỉ còn sót lại các triệu chứng tối thiểu.
Khuyết tật trung bình. Những người di động được, nhưng có thể phải đi lại khó khăn, tê hoặc ngứa ran, các vấn đề về bàng quang và ruột.
Khuyết tật nặng. Một số người có thể có cần thường xuyên xe lăn và yêu cầu hỗ trợ và chăm sóc hoạt động hàng ngày.
Thật khó để dự đoán bệnh viêm tủy ngang. Nói chung, những người trải nghiệm khởi đầu nhanh chóng của các dấu hiệu và triệu chứng có tiên lượng xấu hơn so với những người có khởi đầu tương đối chậm.
Phong cách sống và biện pháp khắc phục
Một số chiến lược lối sống có thể giúp quản lý các biến chứng của bệnh viêm tủy ngang bao gồm:
Ngăn ngừa các vấn đề ruột. Nếu có vấn đề đường ruột gây ra bởi bệnh viêm tủy ngang, ăn một chế độ ăn uống giàu chất xơ và uống nhiều nước để giúp ngăn ngừa táo bón.
Duy trì xương chắc khoẻ. Những người có bệnh viêm tủy ngang có nguy cơ cao về bệnh loãng xương vì hoạt động hạn chế. Nói chuyện với bác sĩ về canxi và vitamin D bổ sung để cải thiện sức khỏe của xương. Bài tập mang trọng lượng nếu có thể, cũng sẽ tăng cường xương.
Giữ thói quen tập thể dục. Co cứng hoặc bó cơ là một biến chứng thường gặp của bệnh viêm tủy ngang và có thể hạn chế khả năng di chuyển dễ dàng. Tăng tính linh hoạt bằng cách làm theo một thói quen kéo dài được đề xuất bởi vật lý trị liệu. Thiết kế chương trình trị liệu tăng cường có thể nhắm mục tiêu yếu cơ để giúp cải thiện tính di động.
Thành viên Dieutri.vn
