Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là một bệnh lý rất thường gặp trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Thoát vị đĩa đệm chiếm tỷ lệ khoảng 65 – 75% tổng số đau cột sống thắt lưng và 76% trường hợp đau thần kinh hông là do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
Các mức độ thoát vị nhân nhầy đĩa đệm.
Theo YHCT, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thuộc phạm vi các chứng yêu thống, yêu cước thống.Nguyên nhân do can thận bị suy kém, phong hàn thấp thừa hư xâm phạm vào kinh bàng quang hoặc kinh đởm làm kinh khí bị bế tắc; Sự lưu thông của kinh khí không bình thường, khí huyết không điều hòa gây đau và hạn chế vận động. Bệnh lâu ngày càng ảnh hưởng tới can thận. Hoặc do lao động quá sức hoặc vận động sai tư thế, hoặc do chấn thương gây huyết ứ làm bế tắc kinh lạc. Sự lưu thông kinh khí không bình thường, khí huyết không điều hòa gây đau và hạn chế vận động. Dưới đây, chúng tôi xin giới thiệu một số kỹ thuật xoa bóp bấm huyệt có thể sử dụng trong điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng để bạn đọc tham khảo:
Tư thế: bệnh nhân ở tư thế nằm sấp, người thầy thuốc đứng và lần lượt làm các thủ thuật sau:
Bước 1:Làm mềm giãn các cơ vùng lưng và mông
Day (dùng gốc bàn tay, mô ngón tay út, mô ngón tay cái hơi dùng sức ấn xuống da người bệnh và di chuyển theo đường tròn. Tay của thầy thuốc và da của người bệnh dính với nhau, da người bệnh di động theo tay thầy thuốc) dọc hai bên cột sống từ đốt sống lưng D7 đến mông 3 lần.
Lăn (dùng mu bàn tay và ô mô út hoặc dùng các khớp giữa bàn tay và ngón hoặc dùng các khớp ngón tay vận động nhẹ nhàng khớp cổ tay với một sức ép nhất định lần lượt lăn trên da thịt bệnh nhân) hai bên cột sống từ D7 đến mông 3 lần.
Bóp (dùng hai bàn tay hoặc ngón tay cái và ngón trỏ, ngón nhẫn hoặc ngón cái và bốn ngón tay kia hoặc hai đầu ngón tay cái và trỏ vừa bóp vừa hơi kéo thịt lên) hai bên cột sống từ D7 đến mông 3 lần.
Bước 2:Tác động lên đoạn cột sống thắt lưng có thoát vị đĩa đệm
– Ấn – day – xoay theo chiều kim đồng hồ (dùng mô ngón tay cái) tại các huyệt thận du, đại trường du, giáp tích L1 – S1: thời gian 3 – 5 phút với mục đích làm mềm cơ và giải tỏa co cơ.
Bấm các huyệt: Giáp tích L1 – S1, thận du, đại trường du, cách du, a thị huyệt (dùng đầu ngón tay cái bấm các huyệt, khi bấm đốt 1 và 2 vuông góc với nhau bấm từ từ, tăng dần đến khi bệnh nhân cảm thấy tức nặng thì hãm lại khoảng 1 phút; lưu ý khi bấm không được day vì có thể làm dập tổ chức gây bầm tím và đau).
– Nắn chỉnh đĩa đệm bị thoát vị: chọn vùng đĩa đệm bị thoát vị (đã xác định trên phim CT. Scan hoặc MRI cột sống thắt lưng) dùng ngón tay cái thực hiện thao tác ấn nắn theo nguyên tắc nghịch hướng và đối lực với vị trí thoát vị đĩa đệm, dùng lực nhẹ nhàng phù hợp với ngưỡng đau của bệnh nhân và thời gian tác động 3 – 5 phút.
Chú ý: Các thủ thuật cần làm từ nông vào sâu, từ nhẹ đến mạnh, từ nơi không đau đến nơi đau.
Mức độ xoa bóp: Tùy theo tình trạng người bệnh (hư hay thực) và ngưỡng chịu đựng của từng người mà sử dụng lực xoa bóp cho phù hợp. Ngày 1 lần, 30 ngày là 1 liệu trình.
Vị trí huyệt:
– Thận du: Cách bờ dưới mỏm gai đốt sống thắt lưng 2 1,5 tấc về phía ngoài.
– Đại trường du: Cách bờ dưới mỏm gai đốt sống thắt lưng 4 1,5 tấc về phía ngoài.
– Cách du: Cách bờ dưới mỏm gai đốt sống lưng 6 1,5 tấc về phía ngoài.
BS. Trần Thái Hà
